Category: Hooggevoeligheid
Omgaan met hsp, omgaan met hooggevoeligheid, omgaan met overprikkeling, hoe doe je dat? De één zegt EMDR, de ander heeft het over hypnotherapie en de volgende adviseert regressietherapie. Tegenwoordig is de hele wereld overprikkeld en alles draait in de hoogste versnelling. Als je last hebt van prikkels, laat je je toch gewoon fiksen. Probleem, pats, oplossing, lekker makkelijk! Nee, het ligt iets genuanceerder.
Hooggevoeligheid en omgaan met hsp
Een hooggevoelig kind kan zijn of haar hooggevoeligheid als een flinke last ervaren. Kinderen leren door de ervaringen die ze meemaken. Wat doe je als die gebeurtenissen veel te hard binnenkomen? Een emotie als angst wordt door de hooggevoeligheid heviger ervaren. Hoe om te gaan met hooggevoeligheid blijft voor volwassenen ook een uitdaging. Vooral als hevige angst uit de kindertijd heeft geleid tot een trauma of een ander psychisch probleem. Hulp bij hoogsensitiviteit is dan zeker belangrijk. HSP therapie gecombineerd met EMDR, hypnotherapie, regressietherapie, creatieve therapie of lichaamsgerichte therapie kunnen behulpzame behandelingen zijn.
Snel navigeren naar:
- Omgaan met hsp
- Wat is hsp precies?
- Hoe ontstaat hoogsensitiviteit bij een hooggevoelig kind?
- Omgaan met hsp als ouder
- Gevolgen van hooggevoeligheid
- HSP omgaan met overprikkeling
- Een hsp op het werk
- Hoe kan een hsp psycholoog of hsp coach helpen?
Omgaan met hsp
Voor hulp bij hoogsensitiviteit of hooggevoeligheid wordt vaak verwezen naar een hsp coach. HSP staat voor Highly Sensitive Person. HSP is een begrip wat in 1996 geïntroduceerd is door de Amerikaanse psychologe dr. Elaine N. Aron. (Auteur van het boek ‘Hoog sensitieve personen. Hoe blijf je overeind als de wereld je overweldigt.’ (bron 1)) Volgens Aron is hsp een persoonlijkheidskenmerk van mensen die meer dan gemiddeld gevoelig zijn voor sensorische verwerking. Gevoeligheid voor sensorische verwerking verwijst in dit boek naar de mate waarin de verscheidenheid aan prikkels worden verwerkt. Omgaan met overprikkeling is de grote uitdaging.
Mensen ervaren prikkels in hun omgeving door:
- Zintuiglijke ervaringen: licht, (felle)kleuren, geluid, geur, aanraking en smaak.
- Emoties: vreugde, verdriet, opwinding, boosheid of teleurstelling.
- Sfeer: het opmerken van de stemming van andere mensen die sfeerbepalend is.
Door de hooggevoeligheid ervaart een volwassene, maar ook een hooggevoelig kind, deze prikkels meer en in een sterkere mate dan mensen die niet hoogsensitief zijn. Vaak hebben zeer gevoelige mensen moeite om met deze indrukken om te gaan. Als zij bijvoorbeeld naar een film kijken die slecht afloopt, kunnen zij zich overweldigd voelen door verdriet. Het verwerken van dit verdriet duurt langer dan bij de gemiddelde mens, omdat zij dit gevoel sterker ervaren.
Contact
Tijdens de bezoeken bij de therapeut gelden de richtlijnen van het RIVM; 1.5 m. afstand.
Wil je een afspraak maken? Gebruik het afspraakformulier.
Wat is hsp precies?
HSP is geen stoornis of een aandoening, maar een persoonlijkheidskenmerk. Net zoals de één een wiskundeknobbel heeft en de ander goed kan schaatsen, hebben sommige mensen verhoogde emoties en zijn zij gevoeliger dan anderen. Tot op heden is er geen unieke eigenschap gevonden waarmee hsp vastgesteld kan worden. De kenmerken die op hooggevoeligheid duiden, komen bij 15 tot 20% van de bevolking voor.
Hoe omgaan met hooggevoeligheid?
Hoogsensitieve personen zijn zeer gevoelig voor:
- Felle lichten, sterke geuren, grove stoffen (kledinglabels), smaken en harde geluiden,
- Emotionele films en tv-programma’s,
- Drukte en chaos van mensen en verkeer,
- Cafeïne, alcohol en drugs
Omgaan met hsp of omgaan met hooggevoeligheid heeft vooral te maken met bewustzijn en jezelf leren te beschermen tegen de prikkels waar je last van hebt. Je past je omgeving aan om beter te kunnen functioneren.
Hoe ontstaat hoogsensitiviteit bij een hooggevoelig kind?
Gevoeligheid voor sensorische verwerking is bij sommige mensen aangeboren, terwijl andere mensen deze eigenschap hebben ontwikkeld tijdens het opgroeien in een onveilige omgeving. Een hooggevoelig kind is zich zeer bewust van wat er in de directe omgeving gebeurt. Het kind is behoedzaam bij het tegenkomen van nieuwe mensen of wanneer het zich in een nieuwe situatie begeeft (Kagan, 2001). Een hooggevoelig kind kijkt eerst de kat uit de boom, alvorens tot actie over te gaan. Dit is een poging om te voorkomen overmand te raken door hevige emoties. We noemen dit gecontroleerde vermijding van pijn/schade.
Cloninger, Przybeck, Svrakic en Wetzel (1994) definiëren pijn-/schadebeperking als volgt: ‘Personen met een hoge gevoeligheid voor sensorische verwerking vermijden vaak situaties waarin zij zich angstig, gespannen, nerveus, verlegen, twijfelachtig, ontmoedigd, onzeker, passief of pessimistisch kunnen voelen. Zelfs als andere mensen zich duidelijk geen zorgen maken onder dezelfde of vergelijkbare omstandigheden. Deze personen vertonen overwegend geremd en verlegen gedrag (bron 2).
Hooggevoeligheid bij kinderen wordt vaak gekenmerkt doordat zij zichzelf snel terug trekken als er veel andere kinderen in hun omgeving zijn. Deze kinderen worden door ouders en leerkrachten vaak gezien als afstandelijk en verlegen. Onderzoek heeft uitgewezen dat kinderen met een hogere gevoeligheid voor sensorische verwerking negatieve gevoelens vermijden en mogelijk agorafobie (pleinvrees) en eetstoornissen kunnen ontwikkelen. Vaak voelen deze kinderen zich raar en niet begrepen, waardoor ze heel onzeker over zichzelf kunnen worden.
Omgaan met hsp als ouder
Ben je een ouder van een hooggevoelig kind, dan is het belangrijk om duidelijk te communiceren over activiteiten die gepland zijn, en als er daarin wijzigingen voordoen. De hooggevoeligheid zorgt ervoor dat je kind graag van te voren wil weten wat de bedoeling is, en kan zenuwachtig worden van verrassingen. Daarnaast is het van belang dat je je kind stimuleert bij het aangaan van sociale contacten, maar alleen als je kind dat zelf wil.
Ten slotte is het meest belangrijke dat je je kind accepteert zoals hij of zij is en dat ook laat merken. Elk kind is net zo gewoon als dat het bijzonder is. Lichaamsgerichte therapie of creatieve therapie (vaktherapie) zijn speelse werkvormen om hooggevoeligheid bespreekbaar te maken. Zodat een kind kan leren omgaan met hsp.
Gevolgen van hooggevoeligheid
Mensen die zeer gevoelig zijn, lijken een groter vermogen te hebben om te luisteren, zijn meer empathisch en schijnen sterkere intuïtieve vermogens te hebben. Met deze eigenschappen hebben zij een beter begrip van de wensen en behoeften van anderen, dan mensen die minder gevoelig zijn. Zij kunnen zich als het ware goed verplaatsen in een ander. Zo goed, dat zij gemakkelijk de zorgen en gevoelens overnemen van degene waarmee zij in contact zijn. Dit kan zeer belastend zijn. Een hsp coach en een hsp psycholoog hebben dezelfde valkuilen omdat zij vaak vanuit ervaringsdeskundigheid werken bij het geven van hsp therapie.
Veel mensen die weten dat zij overgevoelig zijn voor impulsen die zij in hun omgeving ervaren, hebben geleerd zich daarvan af te zonderen. Zij trekken zich terug op het moment dat de overprikkeling toeslaat: te veel mensen, te veel geluid, te veel emoties.
Het gevolg kan zijn dat zij zichzelf zover terugtrekken uit het sociale leven, en dat zij alleen voor het onvermijdelijke de deur uitgaan. Op deze manier vermijden zij de negatieve gevolgen van het contact met mensen en het leven dat zich buiten afspeelt. Overigens lijkt dit gedrag veel op het gedrag van mensen die een burn-out hebben: ook zij zijn vaak overgevoelig voor prikkels waarvoor zij zich willen afsluiten.
HSP omgaan met overprikkeling
In plaats van vermijding van situaties, is het belangrijk om te leren hoe je in elke situatie jezelf kunt zijn. Accepteer jezelf met je sterke en zwakke eigenschappen. Wees ook bewust van het feit dat je geen ziekte of een aandoening hebt, maar dat hooggevoeligheid een veel voorkomende eigenschap is: één op de vijf mensen is zeer gevoelig voor iets.
Hooggevoeligheid kan jou helpen om bepaalde taken beter uit te voeren, en goed contact te hebben met de mensen om je heen. Erken de situaties of momenten wanneer het je te veel wordt, en dat je het gevoel hebt even alleen te willen zijn. Als je dit bespreekbaar maakt, begrijpen anderen ook waarom je je terugtrekt.
Veel zeer gevoelige mensen vinden het prettig om te leven volgens een routine, en plannen graag feestjes, activiteiten en contact met mensen in. Als jij in de war raakt wanneer er zich onverwachte gebeurtenissen voordoen, of als je zenuwachtig wordt van veranderingen die op het laatste moment plaatsvinden, geef dat dan aan. Je kunt mensen vertellen dat je het niet prettig vindt om verrast te worden en dat je tijd nodig hebt om je in te stellen op een activiteit of een gebeurtenis. Vraag mensen je op tijd op de hoogte te stellen als er een verandering plaatsvindt. Zo kun jij de tijd nemen om aan de verandering te wennen, en jezelf geestelijk en emotioneel voorbereiden. Door te weten wat je kunt verwachten, zul je beter in staat zijn je emoties en gevoelens te beheersen, en te voorkomen dat je je teveel laat leiden door prikkels uit je omgeving.
Een hsp op het werk
Hoog sensitieve mensen kunnen een grote aanwinst in een organisatie zijn. Volgens Aron (bron 1) zorgt hooggevoeligheid bij werknemers voor:
- Zorgvuldigheid (valkuil: perfectionisme),
- Integriteit en punctualiteit bij het nakomen van afspraken,
- Extreme focus vaardigheden (wanneer er geen afleidingen zijn),
- Doorzettingsvermogen om projecten af te ronden.
Daar staat tegenover dat managers niet altijd de potentie van hooggevoeligheid zien. Zeer gevoelige mensen treden zelden op de voorgrond. Wanneer ze getest of geëvalueerd worden, kunnen ze zo zenuwachtig worden zodat ze niet in staat zijn hun ware kwaliteiten te laten zien. Het creëren van rolduidelijkheid en het verstrekken van heldere en specifieke doelstellingen is de beste manier van omgaan met hsp bij werknemers. Deze investering betaalt zich altijd terug.
Hoe kan een hsp psycholoog of hsp coach helpen?
Mensen met hoge sensitiviteit vragen zich vaak af hoe ze zich (beter) kunnen afsluiten van hun omgeving. Zij hebben zichzelf geleerd situaties te vermijden die stress of hevige emoties veroorzaken. Vaak hebben zij moeite om indrukken en ervaringen los te laten. Slecht slapen, piekeren en spanningen kunnen gevolgen zijn van het verwerken van teveel indrukken. Een hele fijne oefening om te ontspannen en jezelf te beschermen tegen negatieve invloeden, kun je op YouTube vinden. Dit is een soort hypnotherapie in de vorm van een visualisatie. Ook staat er een Anti Pieker Cursus op hetzelfde YouTube kanaal voor hoog sensitieve personen.
Als je het gevoel hebt dat je jezelf niet in de hand hebt, of dat je jezelf teveel afsluit waardoor je geen sociaal leven meer hebt, uitnodigingen van mensen afslaat, en alleen nog maar naar buiten gaat voor verplichtingen, blijf er dan niet te lang mee zitten. EMDR, hypnotherapie, regressietherapie, creatieve therapie (vaktherapie), lichaamsgerichte therapie, holistische therapie of oplossingsgerichte therapie kunnen je helpen omgaan met je hsp kenmerken. Bij een gespecialiseerde therapeut of psycholoog van de Piekerpoli kun je terecht voor hsp therapie of hoogsensitief behandeling.
Bronnen:
- The Highly Sensitive Person: How to Thrive When the World Overwhelms You. – Elaine N. Aron, Ph.D, 2012
- Trait sensory-processing sensitivity and subjective well-being: Distinctive associations for different aspects of sensitivity by Karin Sobocko John M.Zelenski (Personality and Individual Differences, Volume 83, September 2015, Pages 44-49)
HSP kenmerken en HSP symptomen
Wat is hoogsensitief? Ben ik hoogsensitief? HSP is een karaktereigenschap, geen aandoening of ziekte. Veel mensen worden met hooggevoeligheid kenmerken geboren. Er zijn echter ook mensen die hun hoge sensitiviteit hebben ontwikkeld, doordat zij zijn ...