Overgangsklachten

Lees ook:

Zelfcompassie

Omgaan met spijt

Snel navigeren naar:

1. Vrouw en overgangsverschijnselen
2. Symptomen overgang
3. Wat te doen tegen opvliegers
4. Afvallen in de overgang
5. Slecht slapen overgang
6. Hormoontherapie overgang
7. Overgang, crisis en zingeving

Ben ik in de overgang?
De overgang is de periode rondom de menopauze.
Perimenopauze
Met pre menopauze, perimenopauze, of het climacterium wordt het proces vóór de menopauze bedoeld. Je kunt al overgangsverschijnselen hebben tussen je 30e en 40e jaar.
Wat is menopauze
Menopauze betekent laatste overgang menstruatie. De menopauze kan pas een jaar na de laatste menstruatie worden vastgesteld.
Menopauze leeftijd
De meeste vrouwen zijn rond de 51 jaar als ze hun laatste menstruatie hebben gehad.
Duur menopauze
Precies één menstruatiecyclus, namelijk de laatste overgang menstruatie. Na de menopauze volgt de postmenopauze.
Overgang leeftijd
De meeste vrouwen komen in de overgang in de leeftijd tussen 45 en 55 jaar. Vaak komen moeder en dochters op dezelfde leeftijd in de overgang. De leeftijd waarop je in de overgang komt is voor een groot deel genetisch bepaald.
Vruchtbaarheidsproblemen
Als de menstruatie uitblijft voordat je 40 jaar bent geworden, is er sprake van een vroege menopauze (vervroegde overgang). Dit wordt ‘primaire ovariële insufficiëntie'(POI) of ‘prematuur ovarieel falen'(POF) genoemd. De oorzaak hiervan is dat de eierstokken niet meer werken en er geen eisprong meer plaatsvindt. Kijk bij patiëntenvereniging Freya als je behoefte aan lotgenotencontact, maar ook voor informatie.
Hoe lang duurt de overgang?
De gemiddelde duur van de overgang ligt tussen de 5 en 10 jaar. De overgang kan ook korter duren dan 5 jaar, en er zijn ook vrouwen waarbij de overgang 20 jaar, of langer, duurt.

Vrouw en overgangsverschijnselen

Pre menopauzeklachten / perimenopauzeklachten

Op je 35e kun je al hormonale veranderingen opmerken.

De eerste voorboden van de perimenopauze of pre menopauze symptomen zijn:

• Onregelmatige menstruatiecyclus
• Hevig bloedverlies
• Gevoelige borsten
• Vermoeidheid
• Een opgeblazen gevoel (dik voelen)
• Hoofdpijn en migraine
• Moeilijk concentreren
• Vergeetachtigheid
• Stemmingswisselingen
• Opvliegers

Overgangsklachten

Klachten tijdens de overgang zijn heel persoonlijk. Sommige vrouwen hebben geen klachten, andere vrouwen lijden sterk onder de hormoonschommelingen die de overgang met zich meebrengt. Overgangsklachten kunnen bovenstaande klachten omvatten (benoemd bij: pre menopauze symptomen) en de onderstaande klachten.

Lichamelijke symptomen overgang

• Misselijkheid
• Gewichtstoename
• Vocht vasthouden
• Opgezette buik
• Duizeligheid
• Hartkloppingen of onregelmatige hartslag
• Pijn in de borst
• Pijn in spieren en gewrichten tijdens overgang
• Spierspanningen en spierpijn
• Zere benen
• Droge huid
• Tandvleesklachten
• Haaruitval en broze nagels
• Nachtelijk zweten
• Veranderende lichaamsgeur
• Vaginale droogheid
• Droge mond en brandende tong
• Spijsverteringsklachten
• Incontinentie
• Allergieën
• Veranderende stem
• Elektrische schokken

Emotionele symptomen overgang

• Onrust
• Prikkelbaarheid
• Depressie
• Verlies libido
• Angst en paniek
• Slecht slapen of slapeloosheid; verstoorde nachtrust

Menopauzeklachten

Tijdens de menopauze kunnen bovenstaande klachten voortduren (benoemd bij pre menopauzeklachten / perimenopauzeklachten en overgangsklachten). Als de leeftijd boven de 45 jaar ligt en de menstruatie drie keer opeenvolgend is uitgebleven, dan is het waarschijnlijk dat je de laatste menstruatie (menopauze) nadert.

Postmenopauzeklachten

Symptomen overgang

Hartkloppingen overgang

Veel vrouwen hebben last van hartkloppingen tijdens de overgang. Tijdens de overgang neemt de productie van oestrogeen af. Oestrogeen heeft invloed op de stofwisseling. Daarnaast zorgt het ervoor dat de bloedvaten iets wijder worden. Omdat de oestrogeenproductie afgenomen is, is de beschermende werking ervan ook verminderd. Met als gevolg overgangsklachten: Vermoeidheid stress, emotionele schommelingen, hartkloppingen en een verslechterde conditie komen vaak voor. Als de klachten aanhouden is het verstandig met je huisarts te overleggen en je bloeddruk te laten controleren.

Stemmingswisselingen overgang

Door hormonale schommelingen kun je last hebben van stemmingswisselingen tijdens de overgang. Depressie is een veelgehoorde klacht waar met zorg naar gekeken moet worden. Heel wat vrouwen krijgen anti depressiva en pijnstillers voorgeschreven omdat klachten heftig kunnen zijn. Niet alleen voor overgang en depressie, maar ook voor paniek en angst.

Overgang en depressie

Bij ongeveer een kwart van de vrouwen in de overgang gaat de schildklier trager werken. Een trager werkende schildklier gaat vaak samen met depressie. Als een traag werkende schildklier de oorzaak is, dan heeft het niet veel zin de depressie bij een psycholoog te laten behandelen, omdat de oorzaak fysiek is en opgelost kan worden met een medische behandeling.

Tips bij overgang en depressie

• Voldoende bewegen. Uit onderzoek is gebleken dat we ons beter, sterker en gelukkiger voelen na lichaamsbeweging / activiteit.
• Ga naar buiten, vooral in de ochtend, dan is er ‘blauw licht’ wat ons brein stimuleert de juiste balans te vinden in slaap en nachtritme, wat goed is voor de stemming.
• Houd een dagboek bij.
• Eet groenten en fruit. Vooral voeding rijk aan tryptofaan omdat dit stofje helpt serotonine aan te maken, een geluks-stofje. Tryptofaan zit in onder andere: banaan, volkoren producten, peulvruchten, zoete aardappel en pastinaak.
• Eet vette vis, rauwe noten en plantaardige olie (rijk aan omega 3).
• Vermijd wit brood en rijst, snoep, gebak en cake.
• Vermijd frisdrank, cafeïne en alcohol.
• Kijk ook bij de tips: https://piekerpoli.nl/category/depressie-symptomen/

Tips bij overgang en angst

Door hormoonschommelingen kan een gevoel van controleverlies ontstaan. Als gevolg hiervan kan stress ontstaan en zelfs angst en paniekaanvallen.

• Leer jezelf een gezonde routine aan met ontspanningsoefeningen, zoals ademhalingsoefeningen en rek- en strekoefeningen.
• Minder nadenken, stoppen met piekeren en een verlaagde blootstelling aan prikkels.
• Zie de ‘Tips bij overgang en depressie’ en ‘Tips bij slecht slapen overgang’ in dit artikel.
• Zie: https://piekerpoli.nl/invloed-piekeren-angst-en-stress/

Wat te doen tegen opvliegers

Tips bij opvliegers:

• Roken blijkt veel invloed te hebben op overgangsklachten. Stoppen zou een goed advies zijn.
• Pittig voedsel (pepers), cafeïne en alcohol kunnen opvliegers veroorzaken.
• Gezond eten heeft een beschermende werking.
• Eet elke dag ruime porties groenten en fruit.
• Voeg gezonde vetten aan je eten toe (plantaardig vloeibaar, met hoge omega 3 waarden).
• Zoek daarnaast balans in je inname van koolhydraten en eiwitten. Niet te veel en niets uitsluiten door bijvoorbeeld een dieet. Je kunt beter alles met mate eten dan streng diëten. Onderzoek laat zien dat het gewicht terugkomt na het dieet met daarbij kilo’s extra. Als je af wilt vallen, onderzoek dan welk voedingspatroon het beste bij je past.
• Eet goede porties waarna je verzadigd bent. Onderzoek laat zien dat langzaam afvallen duurzaam is als de verbeterde eetgewoonten voortgezet worden.
• Voldoende lichaamsbeweging heeft invloed op het voorkomen van opvliegers. Lichaamsbeweging helpt bij de aanmaak van bot. Lopen en wandelen belast de botten waardoor de aanmaak van bot gestimuleerd wordt. Zwemmen is ook heel goed, maar het belast de botten niet.

Nog meer voordelen van een actieve levensstijl toonde het onderzoek van WHI aan inzake voorkomen van borstkanker; Een verhoogde lichamelijke activiteit gaat samen met een verlaagd risico op borstkanker bij postmenopauzale vrouwen. Hoe langer je een actieve levensstijl hebt, hoe groter de gezondheidsvoordelen. Het goede nieuws, je hoeft je niet heel inspannend bezig te zijn. Wandelen, fietsen of tunieren zijn al hele goede manieren om actief te zijn (McTiernan, A., Kooperberg, C., White, E., Wilcox, S., Coates, R., Adams-Campbell, L. L., … & Ockene, J. (2003). Recreational physical activity and the risk of breast cancer in postmenopausal women: the Women’s Health Initiative Cohort Study. Jama, 290(10), 1331-1336).

• Gebruik voldoende calcium om botontkalking (osteoporose) te voorkomen/vertragen.
• Vermijd stress. De overgang is een stressvolle periode, stress wordt veroorzaakt door hormoonschommelingen.
• Ontspan door een leuke hobby op te pakken (tekenen, tuinieren, muziek), ontspanningsoefeningen (zoals meditatie, rek- en strekoefeningen of yoga).

Afvallen in de overgang

Regelmatig onderwerp van gesprek, tijdens de overgang en afvallen, is het veranderende lichaam. Vrouwen hebben in hun vruchtbare periode (pubertijd tot overgang) vaak een peervormig figuur. Door de afname van oestrogeen, wordt de stofwisseling trager. En door hormoonschommelingen krijg je meer trek. Het spierweefsel neemt af en daar komt vetweefsel voor in de plaats. Spieren verbranden meer energie, ook als je in rust op de bank zit. Vetweefsel heeft minder energie nodig, waardoor je lichaam minder calorieën verbruikt. Daar komt bij dat de vetverdeling van het vrouwenlichaam tijdens de overgang verandert. Het vetweefsel zet zich nu vooral af op de buik, in plaats van op de bovenbenen, heupen en billen. Daarbij worden de buikspieren slapper. De huid wordt slapper (minder elastisch) en het gewicht neemt (vaak) toe.

Hoe kun je afvallen in de overgang? En als je stemming schommelt, moet je jezelf dan al het lekkers misgunnen? Beter niet! Want als je jezelf veel gaat ontzeggen, wordt de focus op lekker en ongezond eten groter en dat komt niet ten goede van je stemming. Onderzoek heeft aangetoond dat een negatieve stemming tot een verandering in voedselvoorkeur leidt van gezonde producten (zoals fruit) naar energierijke tussendoortjes die meer vet bevatten en minder gezond zijn (O’Conner et al., 2008). Mensen met een hormoonschommelingen (negatieve stemming) zijn geneigd meer vet- en calorierijke snacks tot zich te nemen (Killgore & Yurgelun‐Todd, 2006). Deelnemers aan onderzoek overaten zich vooral bij duidelijke negatieve emoties zoals irritatie, boosheid of angst (Van Strien, 2005).

Het gevolg van een dieet is de beruchte eetbui. Eetbuien komen ook voor bij vrouwen in de fase van én overgang, én afvallen.

Opgezette buik overgang en vocht vasthouden overgang

Veelvoorkomend is een vol gevoel en een opgezette buik. Overgangsverschijnselen, door veel vrouwen aangegeven, is dat ze vocht vasthouden. Overgangsklachten worden veroorzaakt door hormoonschommelingen. Toch zijn er een aantal dingen die je kunt doen bij een opgezette buik en vasthouden van vocht.

Tips bij opgezette buik en vocht vasthouden overgang.

1. Er zijn meerdere factoren die kunnen meespelen in de overgang. Medicijnen, zoals anti depressiva, kunnen een toename in gewicht veroorzaken. Daarnaast zijn er medicijnen die het lichaam stimuleren vocht vast te houden. Check je medicatie en overleg met je huisarts.
2. Drink voldoende water en kruidenthee, dit werkt vocht afdrijvend. Koffie, en alcohol, kan je vochthuishouding verstoren, kijk wat het effect is als je koffie of alcohol laat staan.
3. Eet elke dag een ruime variatie aan groenten en fruit.
4. Beweeg voldoende (wandelen, fietsen) om je stofwisseling te stimuleren.
5. Neem tijd om te ontspannen en goed te slapen.

Slecht slapen overgang

Nachtrust is heel belangrijk tijdens de overgang, en veel vrouwen hebben juist in deze periode last van slapeloosheid. Overgang klachten verhelpen doe je vooral door leefgewoonten. Het beste is een leven wat een beetje saai en voorspelbaar is, ter voorkoming van slaapproblemen. Overgang symptomen zijn vooral iets van de Westerse wereld. Als we naar onze leefstijl kijken, kunnen we mogelijk meer invloed hebben op de klachten.

Tips bij slecht slapen overgang:

• Eet geen grote, kruidige, maaltijden voor het naar bed gaan.
• Matig alcoholgebruik en geen alcohol net voor het slapen gaan.
• Reguleer je bezigheden evenwichtig over de dag.
• Bouw je dag af voor het slapen gaan, dim het licht in de kamer en maak geen gebruik van lichte schermen.
• Doe rek en strekoefeningen voor het slapen en een ademhalingsoefening.
• Maak gebruik van de visualisaties op het Piekerpoli YouTube kanaal om in slaap te komen.
• Kijk bij de tips: https://piekerpoli.nl/wat-doen-aan-slaaptekort-door-piekeren/
• 10 tips voor een betere nachtrust: https://nooitmeerpiekeren.nl/10-tips-voor-een-betere-nachtrust/

Hormoontherapie overgang

Over middelen tegen overgangsklachten is heel wat geschreven en wordt veel over beweerd. De meeste klachten worden veroorzaakt door afname van oestrogeen en progesteron. Ben je op zoek naar overgang medicijnen, ze zijn in verschillende vormen te vinden, zoals hormoontabletten, hormoonpleisters, hormoonspiralen en hormoon crèmes. Maar wat doet hormoontherapie? Overgang en de pil, is de pil door blijven slikken genoeg? En is het waar dat hormoontherapie de kans op borstkanker vergroot? Er zijn een aantal grote onderzoeken gedaan om een antwoord op deze vragen te vinden. De uitkomsten van deze onderzoeken laten zien dat er geen significant bewijs is dat hormoontherapie het risico op borstkanker vergroot. Waarom zijn huisartsen dan nog zo voorzichtig met voorschrijven van hormonen tijdens de overgang? Nachtelijk zweten, vaginale droogheid, opvliegers, stemmingswisselingen of een diepe depressie, dat zijn toch duidelijke ernstige klachten. En er bestaan overgang medicijnen waarmee je deze overgangssymptomen kunt verminderen. Misschien is het toch niet zo eenvoudig. Even doorspitten in de literatuur en je komt onderzoeken tegen die op hun beurt weer laten zien dat er wel risico’s mee hormoontherapie verbonden zijn. Dus laat je goed informeren.

Overgang medicijnen kunnen je door een heftige periode in leven heen helpen. Zijn de klachten dusdanig heftig en verziekend voor je, zodat je niet meer goed kunt functioneren, dan is het goed een afspraak te maken bij een specialist die je kan voorlichten en het leven weer leefbaar kan maken met behulp van overgang medicatie.

Overgang, crisis en zingeving

De overgang heeft, naast de fysieke klachten, ook psychische gevolgen….

De overgang is een fase van bewustwording, evalueren, terugkijken op je leven en zingeving ondervinden. Of, met andere woorden, het is een crisis. Een crisis is een fase van grote persoonlijke groei. Maar als je in de fase van overgang met vertwijfeling, angst en wisselende stemmingen leeft, heb je daar echt geen boodschap aan. Niet iedere vrouw komt tijdens de overgang in een crisis terecht. De overgangsperiode is een heel persoonlijk proces en elk proces is uniek.

Hoe help je jezelf door de overgang heen?

Houd een dagboek bij waarin je jezelf elke dag de vraag stelt:

• Wat is voor mij vandaag belangrijk?
• Wat vind (vond) ik leuk om te doen?
• Waar heb ik behoefte aan en wat mis ik in mijn leven?
• Waar ben ik blij mee/dankbaar voor?
• Bij welke persoon voel ik me prettig (en bij wie niet)?
• Waar wil ik meer over weten (kennis)?
• Heb ik vandaag voldoende tijd genomen voor mezelf/om te ontspannen? (Ontspanningsoefeningen, muziek luisteren, wandelen, een hobby, met iemand praten, gezelligheid)

Klachten overgang bespreken

Maak een plan om te verwerken, of in je leven te betrekken, wat je mist. Zoek daar zo nodig hulp bij, van iemand in je omgeving. Maar ook een therapeut van de Piekerpoli helpt je hier graag bij. Problemen en klachten in de overgang? Neem contact op met de Piekerpoli. Tijdens therapie ga je samen aan de slag om de warboel van emoties en praktische zaken te ordenen. Waar liggen je prioriteiten?