Spijt, hoe kom je af van dat nare gevoel?
We beoordelen onszelf en vinden dat we tekort schieten. Spijt heeft zo’n grote impact omdat het een bijproduct is van onze drang naar perfectie. We zijn heel streng voor onszelf. Onze gedachten zijn vaak onaardig, kritisch of negatief en we zoeken bewijs dat we niet goed genoeg zijn, wat leidt tot nog meer spijt over onze beslissingen. En nog meer piekeren over wat we anders hadden kunnen doen.
Lees ook:
Snel navigeren naar:
- Spijt komt door persoonlijke verantwoordelijkheid
- Meer spijt over dingen die je niet hebt gedaan
- Hoe meer impact op je leven, hoe meer spijt
- Negatieve gevolgen van spijt
- De spijt voorbij
- Conclusie
Spijt komt door persoonlijke verantwoordelijkheid
We kunnen teleurgesteld zijn dat het geen lekker weer is of omdat een goede vriendin onze afspraak heeft afgezegd, maar we hebben daar geen spijt van. Dat geldt ook voor andere situaties waar we niet direct invloed op hebben. Gebeurtenissen roepen emoties op. Ook bij beslissingen horen emoties. Blijheid omdat het goed is gegaan, teleurstelling omdat iets anders is gelopen dan we hadden gehoopt. Uniek voor het voelen van spijt is dat we persoonlijk verantwoordelijk zijn voor de negatieve uitkomst van een beslissing. Spijt is een resultaat van een beslissing of actie die wij zelf al dan niet hebben genomen.
We hebben meer spijt van de dingen die we niet deden dan van de dingen die we wel hebben gedaan
Meer spijt over dingen die je niet hebt gedaan
Stomme dingen die we hebben gezegd of gedaan, of spullen die we hebben gekocht waar we eigenlijk niks aan hebben, op de korte termijn hebben onhandig genomen beslissingen meer impact dan een kans die we voorbij hebben laten gaan. Onderzoek toont echter aan dat mensen op de langere termijn meer spijt hebben van dingen die ze niet hebben gedaan, dan van dingen die ze wel hebben gedaan.
In de video zie je een krijtbord wat een dag lang in New York City heeft gestaan. Mensen werden uitgenodigd om op te schrijven waar ze het meeste spijt van hadden in hun leven. Ook hier valt op dat het meestal dingen zijn die mensen NIET hebben gedaan.
Anders dan je wellicht zou verwachten, hebben veel mensen die zijn gescheiden geen spijt van hun beslissing om te trouwen (actie), ze hebben wel spijt dat ze niet eerder zijn gescheiden (geen actie). Dit heeft te maken met een aantal verschillende factoren, waaronder het feit dat je bij een foute actie vaak nog wel iets kunt doen om de schade te beperken. Gemiste kansen zijn daarentegen voorbij en kun je niet meer terugkrijgen. Ook zijn wij mensen sterren in het rationaliseren van onze beslissingen, om de positieve kant te zien van een negatieve actie. Daardoor maken we het minder erg voor onszelf. We hadden achteraf beter niet kunnen trouwen, maar we hebben nu wel twee prachtige kinderen. Bij beslissingen die we niet hebben genomen werkt dat rationalisatie mechanisme niet.
Hoe meer impact op je leven, hoe meer spijt
Hoe meer impact de beslissing heeft of had kunnen hebben op jou persoonlijk en hoe hoger je de kans inschat dat je de uitkomst had kunnen veranderen, hoe meer spijt je voelt. Je had had je huis voor een goede prijs kunnen verkopen, maar je bleef er wonen en nu is het veel minder waard, of je kreeg een aanbod voor een nieuwe baan kunnen zoeken, maar in plaats daarvan bleef je werken in een functie waar je nu weinig voldoening uithaalt. Veel mensen laten hun leven bepalen door verwachtingen van anderen of omdat ze denken dat ze ‘het juiste’ doen. Onderzoek onder ouderen leert dat mensen in het leven het meeste spijt hebben van beslissingen die samenhangen met opleiding, carrière, romantiek/relatie en ouderschap. De carrière switch die ze voorbij hebben laten gaan, de opleiding die ze niet hebben gedaan of niet hebben afgerond, die leuke man of vrouw die ze niet hebben uitgevraagd. Ze hebben veel meer spijt van de kansen die ze hebben laten liggen.
Negatieve gevolgen van spijt
Omdat het zo moeilijk is om los te laten, kan spijt een grote negatieve impact hebben op zowel lichaam als geest. Vooral als we blijven hangen in het verleden en niet leren van onze vergissingen. We blijven piekeren over wat we anders hadden kunnen doen en geven onszelf de schuld van de dingen die we al dan niet hebben gedaan. Onze innerlijke criticus is negatief, onaardig en kritisch. Dit verhoogt ons stressniveau en kan leiden tot faalangst, angststoornissen en depressie. Deze focus op ‘wat als’ draagt bij aan een laag zelfbeeld en minder zelfvertrouwen. Daarnaast leidt chronische stress ook tot lichamelijke klachten.
Omdat het zo moeilijk is om los te laten kan spijt een grote negatieve impact hebben op zowel lichaam als geest
De spijt voorbij
De Amerikaanse psychologe Dr. Melanie Greenberg, expert op het gebied van mindfulness en positieve psychologie, zegt dat er 4 dingen zijn die we kunnen doen om te leren omgaan met spijt.
1) Bedenk dat spijt een functie heeft
De functie van spijt is overleving. Het is een signaal dat onze keuzes negatieve gevolgen kunnen hebben. Daardoor kunnen we onze beslissingen corrigeren en leren we dingen de volgende keer anders te doen.
2) Als je er niks aan kunt doen, laat het dan los
Het is onrealistisch om te denken dat alles in je leven gaat zoals je het had gepland. We kunnen niet van onszelf verwachten dat we altijd maar de juiste keuzes maken. Als je er niks meer aan kunt doen, omdat de actie al te lang geleden is, of de kans inmiddels voorbij, dan heeft het geen zin om erover te blijven piekeren. Accepteer dat het zo is en laat het los.
3) Wees niet te streng voor jezelf
Onze innerlijk criticus staat ons niet toe om mild te zijn over onze vergissingen. Met een onvolwassen innerlijke criticus, loop je het risico dat je jezelf steeds maar de schuld blijft geven van gebeurtenissen uit het verleden. Ga voor jezelf na wat de verzachtende omstandigheden waren. Had je destijds de kennis die je nu hebt? Soms hebben we niet de juiste of niet voldoende informatie om onze keuzes op te baseren. Soms beslissen we in een emotioneel ogenblik en kijken we daar later anders tegenaan. Bedenk ook eens wat je tegen een vriend of vriendin in dezelfde situatie zou zeggen. Zelf compassie helpt om om te gaan met spijt, door meer acceptatie.
4) Bekijk de situatie van de positieve kant
In plaats van je druk te maken over wat je verkeerd hebt gedaan, of wat je niet hebt gedaan, stel jezelf de volgende twee vragen:
- Wat is het ergste dat had kunnen gebeuren?
- Wat heb ik ervan geleerd?’
Deze vragen kunnen je helpen om de situatie positiever te bekijken. Van ‘ongelooflijk dat ik mijn auto in de prak heb gereden, wat stom!’ naar ‘wat een geluk dat ik niet gewond ben geraakt’ en ‘de volgende keer zal ik bij die gevaarlijke bocht beter uitkijken’. Iedereen maakt vergissingen in het leven en deze vergissingen leren ons waardevolle lessen. Lessen over onszelf, de manier waarop we reageren of niet reageren, onze normen en waarden, kwetsbaarheden, hoe we omgaan met andere mensen en hoe we beter voor onszelf kunnen zorgen.
Veel mensen laten hun leven bepalen door verwachtingen van anderen of omdat ze denken dat ze ‘het juiste’ doen
Conclusie
Je ziet het, spijt is een krachtig en waardevol mechanisme. Mits we het op de juiste manier gebruiken en niet blijven hangen in zelfkritiek over het verleden. Iets anders waar ouderen namelijk zeggen spijt van te hebben is de tijd die ze verspild hebben met piekeren!