Vaktherapie: actief aan de slag met je problemen

Lees ook:
Postnatale depressie en kraamtranen

Kun je bindingsangst overwinnen?

Snel navigeren naar:

1. Onbekend maakt ongeliefd
2. Wat is vaktherapie?
3. Hoe werkt vaktherapie?
4. Het voordeel van vaktherapie
5. Inzet van vaktherapie
6. Hoe ziet een typische therapiesessie er uit?
7. Werkt vaktherapie ook voor ‘stugge’ Nederlanders?

Onbekend maakt ongeliefd

Veel Nederlanders weten niet wat vaktherapie is. De term ‘drama’ schrikt mensen af. Ze denken dat ze moeten toneelspelen, dat vaktherapie alleen is voor mensen die heel extrovert en expressief zijn. Niets is minder waar. Juist als je introvert of verlegen bent, is deze vorm van creatieve therapie heel geschikt voor je. De spelelementen die bij vaktherapie worden gebruikt, helpen je om op een andere manier naar je problemen te kijken.

Vaktherapie helpt je om je emoties letterlijk vorm te geven en te experimenteren met ‘wat als’ situaties.

Maar is vaktherapie dan niet voor kinderen? Die hebben toch juist moeite om zich verbaal goed te kunnen uiten? Speltherapie en vaktherapie zijn zeker geschikte therapievormen voor kinderen, maar ook jongeren en volwassenen met sociale, emotionele of psychische problemen kunnen veel baat hebben bij vaktherapie.

Als je introvert of verlegen bent, is vaktherapie en heel geschikte vorm van creatieve therapie

Wat is vaktherapie?

Het Griekse woord ‘Drama’ betekent ‘handelen’. Binnen de dramatherapie (tegenwoordig: vaktherapie) ligt het accent dus ook meer op handelen, dan op praten. Dramatherapie is een ervaringsgerichte therapievorm, waarbij het ervaren, voelen en doen centraal staan. Creativiteit, spontaniteit en fantasie zijn van oorsprong speelse kwaliteiten die iedereen bezit maar vaak zijn ze onderdrukt. Ik heb als vaktherapeut een heel arsenaal aan spelvormen tot mijn beschikking. Denk bijvoorbeeld aan rollenspelen, improvisatiespel, poppenspel, tekenen, muziek maken en (gedichten) schrijven. Daarbij maak ik soms gebruik van attributen of rekwisieten ter ondersteuning, zoals maskers, schmink, poppen of verkleedkleding. Ik hoor je nu denken “Wat? Rollenspellen? Maskers? Dat is niks voor mij!”. Maar ik wil je uitnodigen om toch nog even verder te lezen.

Hoe werkt vaktherapie?

vaktherapie biedt mensen een platform om hun gedrag, verlangens, rituelen en interacties zichtbaar te maken. Wat gebeurt er als je je innerlijke conflicten visueel maakt? Als je je eigen subjectief beleefde realiteit letterlijk voor je ziet, als een toneelstuk waarin je zelf meespeelt? Als een tekening waarin jij centraal staat of als een poppenspel waar jij de regie over hebt? Als cliënt speel je bij deze vorm van creatieve therapie soms jezelf en kun je in een ‘wat als’ situatie verschillende benaderingen uitproberen. Soms nodig ik je als therapeut ook uit om een andere rol op je nemen, de rol van iemand anders in je leven of die van je ‘nieuwe zelf’ zoals je graag zou willen zijn. Zo kun je ervaren hoe dat voelt.

Wat gebeurt er als je je innerlijke conflicten visueel maakt en je je subjectieve realiteit letterlijk voor je ziet?

Het voordeel van vaktherapie ten opzichte van reguliere therapievormen

Het voordeel van vaktherapie als vorm van creatieve therapie ten opzichte van een reguliere therapievorm is dat de cliënt echt een ervaring aan gaat. Vaak kun je je niet meer goed herinneren wat je precies voelde in een lastige situatie en wat voor lichamelijke reactie dat opriep. Wanneer je er alleen over praat, kom je niet altijd bij je gevoel. Bij vaktherapie is niet alleen het hoofd betrokken (cognities), maar ook het lichaam. Dus wat er gebeurt komt heel dicht bij de realiteit waarin de cliënt zich bevindt en waar het leven zich afspeelt. In de sessies beleef je de emoties, die je tijdens een gebeurtenis in je verleden voelde, opnieuw. Dit gaat heel geleidelijk en in een veilige omgeving, waardoor je er makkelijker en helderder over kunt praten.

Leren om anders naar een probleem te kijken

Door middel van vaktherapie kunnen we het beeld in je hoofd uitvergroten naar een situatie, dialoog of gevoel en daarmee ‘oefenen’ of experimenteren. Je leert je anders naar de situatie te kijken. Het is geen film waar je van een afstand naar kijkt en die gekleurd is door je eigen ervaringen. Maar een compleet verhaal waar je vanuit verschillende invalshoeken naar kunt kijken en waar je zelf invloed op hebt. Een goede vaktherapeut volgt haar cliënt. Er móet niks, de therapeut ontmoet de cliënt waar hij of zij is op dat moment en creëert mogelijkheden. De regie en verantwoordelijkheid blijven zoveel mogelijk bij de cliënt. Dit zorgt voor veiligheid.

Hoe helpt vaktherapie tegen piekeren?

Als je piekert gebeurt dat niet alleen in woorden, maar ook in beeld. Daarom is vaktherapie een zeer geschikte therapeutische behandeling voor piekeren. Door middel van vaktherapie kan er met die beelden gewerkt worden. Letterlijk halen we die beelden uit je hoofd (externaliseren) en vertalen ze naar actie. We weten allemaal dat als we aan iets denken, goed of slecht, we de verschillende emoties voelen in ons lijf, we gaan blozen, zweten of krijgen het benauwd. Wat er in het hoofd gebeurt (psyche) wordt gelijk gevoeld in het lichaam (soma). Men kan daar ernstige lichamelijk klachten door ontwikkelen.

Je piekert zowel in woorden als in beeld. Daarom is vaktherapie een zeer geschikte behandeling bij piekeren

Wat we doen bij vaktherapie is die gedachtes letterlijk zichtbaar maken, zodat we ze kunnen onderzoeken en bewust de emoties kunnen sturen. Je ontrafelt de cognitie als het ware en je kunt afstand nemen.

Inzet van vaktherapie bij andere psychische, sociale en emotionele problemen

Voor een groot aantal psychische, sociale en emotionele problemen is vaktherapie een effectieve behandelvorm. vaktherapie kan bijvoorbeeld ingezet worden bij angsten, verslaving, negatief zelfbeeld, faalangst, gepest worden, burn-out, eetproblemen, dwangmatigheid, depressie, rouwverwerking, gedragsproblemen, emotionele verwaarlozing of relationele problemen.

Door middel van spel- en expressiewerkvormen werken we aan

• het versterken van het zelfvertrouwen
• het verminderen van (faal)angst
• het leren herkennen en uiten van gevoelens en gedachten
• het vergroten van het probleemoplossend vermogen
• het vergroten van de weerbaarheid
• het in balans brengen van denken, voelen en doen

Hoe ziet een typische therapiesessie er bij mij uit?

Een sessie begint altijd met een warming-up. De warming-up kan verschillende vormen aannemen, maar is altijd iets actiefs om de focus en aandacht naar het lichaam te richten en de creativiteit, spontaniteit en fantasie in de hersenen te prikkelen. Na de warming-up is er een check-in. De cliënt geeft aan wat er op dat moment speelt en waar ze aan willen werken in de sessie. Vervolgens kiest de cliënt een werkvorm binnen het medium of ik doe een voorstel dat goed past bij de hulpvraag van dat moment. Door mijn ervaring kan ik goed inschatten welke werkvormen passen bij de cliënt.

Een succesvol voorbeeld van vaktherapie

Ik heb ooit een volwassen zakenman van in de zestig behandeld. Hij had een zware alcoholverslaving en een zware depressie. Daarbij had hij veel weerstand tegen de therapie. Uiteindelijk heb ik hem 14 maanden behandeld. Een deel van de behandeling bestond eruit dat we met diverse attributen ‘kamers’ creëerden die stonden voor de verschillende onderdelen van zijn persoonlijkheid en rollen in zijn leven. Zoals hij zelf zei ontdekte hij zichzelf opnieuw, leerde zich beter uiten en was zelfs niet bang meer om weer te spelen en te genieten van zijn spontaniteit. Omdat er zoveel weerstand was, was dit een zwaar, maar heel bijzonder traject. De man herstelde het contact met zijn twee dochters en jaren later hoorde ik dat hij nog steeds clean was.

Nog een mooi voorbeeld

Een aantal jaar geleden had ik een vrouwelijke manager in therapie. Door de moeizame samenwerking met een nieuwe collega manager begon ze met piekeren, kreeg last van angsten, meldde zich steeds vaker ziek en zat op het randje van een burnout. Ik heb drie maanden intensief met haar gewerkt. Ook zij was aanvankelijk sceptisch over vaktherapie. We speelden de moeilijke scenario’s op de werkvloer na via rollenspellen. Zij speelde afwisselend de rol van zichzelf en die van haar collega en kwam ze al snel tot het inzicht dat haar angsten irrationeel waren, niet op feiten gebaseerd. Door de gedachten letterlijk zichtbaar te maken en onder een vergrootglas te leggen, kreeg ze de controle weer terug en stopte de eindeloze stroom piekergedachten. Vaktherapie hielp haar bij het uitbreiden van haar rollenrepertoire. Ze leerde een extra rol, extra tools, waarmee ze om kon gaan met het gedrag van haar collega.

Werkt vaktherapie ook voor ‘stugge’ Nederlanders?

Ik ben Canadese en toen ik dertien jaar geleden in Nederland kwam zag ik veel cultuurverschillen. Ik heb als vaktherapeut ervaring in drie verschillende landen en het valt me op dat Nederlanders over het algemeen heel hard vechten om aan hun problemen te werken. Praten kan iedereen, maar ik zie veel moed, veel doorzettingsvermogen en een groot verlangen om van de klachten af te komen. In Canada zijn spelen, expressie, creativiteit en spontaniteit heel gewoon. Hier wordt het over het algemeen gezien als iets voor kinderen. Nederlanders zeggen “doe maar gewoon dan doe je al gek genoeg”. Ze hebben snel een gevoel van gene en ongemak. Maar als ze eenmaal de speelsheid en creativiteit weer te pakken hebben, ervaren ze een vrijheid die vaak zeer emotioneel is. Dan beseffen ze pas welke rol cultuur speelt in het onderdrukken van iets wat eigenlijk hoort bij ons als mens. Ik heb diep respect voor Nederlanders die vaktherapie als therapievorm kiezen, want het lijkt tegen hun natuur in te gaan. In de dertien jaar dat ik hier woon heb ik honderden mensen behandeld via vaktherapie en ik ben keer op keer ontroerd door wat ik zie.